Ο λόφος της Καστρίτσας δεσπόζει στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων ΝΑ της λίμνης Παμβώτιδας.
Το σπήλαιο στη ΒΔ πλευρά του λόφου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες παλαιολιθικές θέσεις των Βαλκανίων, η οποία κατοικήθηκε από το 22.000 έως το 9.000 π.Χ.. Ευρήματα από τους πρόποδες του λόφου κοντά στη λίμνη και σε σπήλαιο στη Β απόληξη του λόφου μαρτυρούν την ανάπτυξη γεωργικών και κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων κατά την Πρώιμη – Ύστερη Νεολιθική Εποχή (5.500-3.200 π.Χ.). Στους ανατολικούς πρόποδες του λόφου εντοπίζονται λείψανα ατείχιστου οικισμού και κιβωτιόσχημων τάφων, που μαρτυρούν την κατοίκηση των παραλίμνιων αυτών εκτάσεων κατά την ΄Υστερη Εποχή Χαλκού – Πρώιμη Εποχή Σιδήρου (1.600-1.100 π.Χ.), ενώ η έρευνα αποκαλύπτει συνεχόμενη κατοίκηση του χώρου μέχρι τουλάχιστον τα τέλη του 4ου αι. π.Χ..
Τον 3ο αι. π.Χ. η κατοίκηση μεταφέρεται στην κορυφή του λόφου με την ανέγερση οχυρωματικού περιβόλου. Οικοδομούνται κτίρια στο εσωτερικό της ακρόπολης, που διαθέτει πέντε πύλες (και μία πυλίδα) και πύργους. Μετά την καταστροφή του 168-167 π.Χ., κατά τη Ρωμαϊκή Περίοδο, τα τείχη επισκευάζονται, τα κτίρια χρησιμοποιούνται ξανά και ο οχυρωμένος οικισμός της Καστρίτσας συνεχίζει να επιβιώνει και να αναπτύσσεται. Ευρήματα επί του λόφου μαρτυρούν τη συνεχή χρήση του χώρου και κατά την Πρώιμη Βυζαντινή Περίοδο (4ος-6ος αι. π.Χ.), οπότε και ο οικισμός φαίνεται πως εγκαταλείπεται πια.
Σε πλάτωμα εντός του αρχαίου οχυρωματικού περιβόλου ιδρύεται κατά τον 11ο-12ο αι. μ.Χ. η Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, η οποία συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι και σήμερα. Κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο ο λόφος της Καστρίτσας εντάσσεται στον τουρκικό τομέα άμυνας της πόλης των Ιωαννίνων με την κατασκευή οχυρωματικών έργων όπως πολυβολείων, χαρακωμάτων και εγκαταστάσεων στρατωνισμού.